ÇEVİRİ TASDİKİ HAKKINDA

YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN İŞLEMLER
Bu konuda ilk bakacağımız yasa, Noterlik Kanunu 191 ve 195. ve N.K. Yön. 65/2 mad¬deleridir. Noterlik Kanunu bu konuda genel bir açıklama yapar ve Noterin nasıl hareket edeceğini gösterir.
N.K. Madde 191: "Yabancı memleketlerde Noterlik işleri, konsoloslar tarafından görülür."
N.K. Madde 195: "Yabancı memleketlerde usulü uyarınca yapılan noterlik işlemlerinin altın¬daki o memleketin yetkili merciinin imza ve mührü, konsolos (Türk) tarafından onanır. Özel kanun hükümleri saklıdır." Ayrıca:
N.K. Yönetmelik Madde 65/2: "Yabancı memleketlerde o yer kanunlarına göre yetkili merci-lerince düzenlenmiş işlemin altındaki imza ve mühür, o yerdeki Türkiye Cumhuriyeti Temsilci-liğinin yetkilisi tarafından onanır."
Buna göre izlenecek yol şöyledir:
Yabancı memleketlerde T.C. Konsolosları tarafından doğrudan yapılan işlemler, aynı ülkemi¬zin sınırları içinde yapılmış bir işlem gibi hüküm ifade ederler ve her hangi bir onaya gerek kalmadan doğrudan kullanılabilirler.
Ya da yabancı memleketlerde o memleketin usulüne göre yapılan noterlik işlemlerindeki ya¬bancı Noterin imza ve mührü, T.C. Konsoloslukları tarafından ayrıca onanması gerekir. Ancak bu onamadan sonra, yabancı Noterlik işlemi ülkemiz sınırları içinde kullanılabilir. İzlen¬mesi gereken normal prosedür budur.
Ancak N.K. 195. Maddesinde, "özel kanun hükümleri saklıdır." Derken; uluslar arası yapılan antlaşmalar gereği, bu uzun prosedürü kolaylaştıran ve belgelerdeki bu onay işlemini ortadan kaldıran özel bağlayıcı yasalar varsa, öncelikle bu kuralların uygulanması gerekmektedir.
Aşağıda ayrıntılarını anlatacağımız Lahey Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi'ne taraf olan ülkelerde yapılmış resmi işlemler (Noterlik) , konsolos onayı olmadan, sadece o memleketin belirleyeceği bir makamın onayından (Apostilden) son¬ra o işlem diğer ülke sınırları içinde kullanılabilecektir.
0 halde biz Noterlere,
7
Yabancı bir ülkedeki yabancı bir Noter veya resmi kurum tarafından düzenlenmiş bir belge
ile işlem yaptırılmak istendiğinde, aşağıda açıklayacağımız üzere, öncelikle işlemin Türkçeye çevrilmesi (Tercüme edilmesi) gerekir.

Yabancı Ülkede yapılan ve Tercüme yapılarak kullanılmak - tasdik edilmek istenilen işlemlerde şu hususlar aranmalıdır.

1) Yabancı ülkede bulunan Türk Konsolosluğunda, gerek Türklere, gerekse yabancılar için düzenlenmiş vekâletler hiçbir işleme gerek kalmadan kullanılabilir. (TNB.1990/33-2006/40)

2) Yabancı resmi belge oradaki Türk Konsolosluğu tarafından onaylanmışsa, önce belgenin Tercüme işlemi yapılır ve bu belge yapacağımız işlemlerde kullanılır.

Yani, işlemin yapıldığı yabancı yer resmi biriminin (Noterinin) imza ve mührünün doğru olduğunun, o yerdeki Türk Konsolosluğu tarafından onaylanıp onaylanmadığına bakılması,

3) Yabancı resmi belge Türk Konsolosluğu tarafından onaylanmamışsa yabancı resmi belgeyi düzenleyen ülkenin yetkili mercilerince APOSTİLLE (tasdik şerhi) yapılmış olup olmadığına bakılacaktır.(Lahey sözleşmesine dâhil ülkeler için). Aksi halde, uygulanabilir olmayan (Belge geçerli ama uygulanabilir değil) belgeye dayanarak işlem yapılmış olur ve bu da Noterin hukuki ve cezai sorumluluğunu gerektirir.

4) Yabancı Resmi belge, ait olduğu ülkenin Diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından düzenlenip, düzenlenmediğine bakmak gerekecektir. Böyle bir belge varsa apostili aranmayacaktır. (Lahey sözleşmesine taraf olan ülkeler için)

5) Getirilen yabancı evrakın Ticaret ve gümrük işlemleri ile doğrudan ilgili idari belge olup olmadığına bakılacak ve böyle bir belge ise apostil aranmayacaktır. (Lahey sözleşmesine tara! olan ülkeler için)

6) Getirilen yabancı evrak ülkesi ile özel anlaşma varsa bu anlaşma şartlarına bakmak g& rekir. Örneğin. K.K.T.C. yetkili makamlarınca tasdik edilen evrakın, aynı Türk makamlarına yapılmış gibi işlem göreceği ikili sözleşmesi yapılmıştır. Dolayısı ile de hiçbir tasdik ve ona) aranmayacaktır.

7) Yabancı Ülkede düzenlenen, yalnızca tercümesi istenilen (Bu belgeye dayalı işlem yap tırılmak istenmeyen) Noterlikte sadece çeviri işlemi yapılacaksa, O zaman TNB'nin genelge lerine göre hareket edilecektir. Türkiye Noterler Birliğinin ilgili genelgeleri" Hiçbir resmi merciiı onayını taşımayan yabancı dilde yazılmış bir belgenin, altına durumu açıklayıcı bir şerh vermek suretiyle tercüme edilebileceği" (TNB 1992/2)

5) Çeviri işlemi (A) cilbendinde saklanır. TNB.1991/23

16) Noterlik Kanunu Yönetmeliği'nin 96. maddesinin 2. fıkrası ise "Noterin çevirmeyi yapanın o dili veya yazıyı doğru olarak bildiğini, diplomasını veya diğer belgelerini görerek veya diğer yollarla ve hiçbir tereddüde yer kalmayacak şekilde kanaat getirmesi gerekir" demektedir.

17) Yine bu madde gereğince noterin tercümana Hukuk Yargılama Usulü Kanunu'na göre ant içirmesi ve bunu bir tutanakla belgelendirmesi zorunludur. Bu tutanak da tercümanın adı soyadı, kimlik bilgileri, noterin tercümanın bu dili ve dilleri veya yazıyı bildiğine ne suretle kanı sahibi olduğu, yemin biçimi ve tutanağın tarihi yazılır tutanağın altı noter ve tercüman tarafından imzalanır. Bu tutanaklar noterlik de özel kartonunda saklanır. Noter, yemin tutanağı bulunmayan tercümana çevirme yaptıramaz. Çevirme ücreti hesaplanırken, çevirme yapıldıktan sonra noter tarafından yazdırılan kâğıdın sayfa sayısı esas tutulur. (Tercüme edilen evrak 10 satırdan az ise yarım çeviri ücreti alınır. TNB.1975/21)

18) Ülkemizin de üyesi bulunduğu Milletlerarası Ahvali Şahsiye Komisyonunca hazırlanarak uygulamaya konulan sözleşme gereği düzenlenen ve belirli bir formüle sahip, çok dilde düzenlenmiş olan kişi hallerine ilişkin belgeler tasdike yönelik herhangi bir işlem görmeden doğrudan kabul edilerek işleme alınır.

19) La Haye Devletler Özel Hukuk Konferansınca hazırlanan ve Devletimizin de taraf olduğu Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf devlet yetkili makamlarınca belge üzerine veya ek bir belge olarak, belgeye ilişkin tasdik şerhi (Apos-tille) düzenlenmiş ise belgenin aslı, noter tasdikli Türkçe tercümesi ile birlikte kabul edilerek işleme alınır.

20) Yetkili kurum tarafından tesis edilecek işlem gereğince talep edilen ve düzenleyen yabancı resmi makamlara göre farklılık arz eden, belirli bir formüle tabi olmayan ve ispat niteliği taşıyan belgeler ise tasdik işlemine tabi tutulur.

21) Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf bir ülkenin, ülkemizdeki temsilciliğince düzenlenen ve verilen belgelere Sözleşmenin 1 inci maddesi gereği tasdik şerhi (Apostille) uygulanamaz. Bu tür belgeler yabancı ülke temsilciliğinin bulunduğu ilin valiliğince veya Dışişleri Bakanlığımızca (Yabancı temsilcilik Ankara'da ise Dışişleri Bakanlığımızca) "Belgedeki imza ve mühür...............Konsolosluğuna aittir." şeklinde

tasdik edilmesinden sonra, belge yabancı dilde ise noter tasdikli Türkçe tercümesi ile birlikte işleme alınır.

22) Belge, yabancı ülkenin yerel makamlarınca düzenlenmiş ise düzenleyen ülkenin Türkiye'deki temsilciliğince tasdik edilmesinden sonra, Dışişleri Bakanlığımızca belgenin aslına "Belgedeki imza ve mühür............Konsolosluğuna/Büyükelçiliğine aittir." şeklinde şerh verilmesini takiben noter tasdikli Türkçe tercümesi ile birlikte işleme alınır.

23) Yabancı ülkenin yerel makamlarınca düzenlenen ve düzenlendiği ülkedeki konsolosluğumuz tarafından "İmza ve mühür...........................makama aittir." şeklinde aslı tasdik edilen

belgeler, konsolosluğumuz veya yeminli tercümanlar tarafından yapılmış çevirileriyle birlikte doğrudan işleme alınır. Tercümeleri yeminli tercümanlarca yapılmış belgelerde konsolosluğumuzun imza ve mühür tasdiki de bulunmalıdır.

24) Yabancı ülkenin Türkiye'deki temsilciliğince düzenlenmiş belgeler,yabancı temsilciliğin bulunduğu il valiliği veya Dışişleri Bakanlığımızca (Yabancı temsilcilik Ankara'da bulunuyorsa

Dışişleri Bakanlığımızca) "Belgedeki imza ve mühür...............Konsolosluğuna/Büyükelçiliğine

aittir." şeklinde tasdik edilmesinden sonra, belge yabancı dilde düzenlenmiş ise noter tasdikli Türkçe tercümesi ile birlikte işleme alınır.

25) Ülkemizde dış temsilciliği bulunmayan Devlet makamlarınca veya adına akredite olmuş (ilgili devlet adına işlem yapmakla yetkili) devletin yetkili makamlarınca verilmiş belgeler, akredite devletin Türkiye'deki dış temsilciliğince belgenin onaylanmasının ardından, dış temsilciliğin bulunduğu il valiliği veya Dışişleri Bakanlığımızca "Belgedeki imza ve mühür..............

Konsolosluğuna/Büyükelçiliğine aittir." şeklinde şerh verilmesinden sonra, belgenin aslı noter tasdikli Türkçe tercümesi ile birlikte işleme alınır.

26) Dış temsilciliğimizin bulunmadığı devlet makamlarınca verilmiş belgeler, belgeyi veren

devlete akredite olan dış temsilciliğimizce "Belgedeki imza ve mühür................... Dışişleri

Bakanlığı'na aittir." şeklinde şerh verilmesinin ardından, belgenin aslı noter tasdikli tercümesi ile birlikte işleme alınır.

27) Yabancı Ülkede Düzenlenen Resmi Senetler

Yabancı ülkelerdeki Türklerin noterlik işleri oradaki Türk konsolosları tarafından görüldüğünden (Noterlik K.m.191-195), yabancı ülkelerdeki Türk konsolosları tarafından düzenlenmiş veya onaylanmış olan noter senetleri, az önce incelenmiş olan (Türk) noter senetleri gibi işlem görür.

Yabancı bir ülkede o ülkenin yetkili makamı (mesela bir Alman noteri) tarafından düzenlenen veya onaylanan resmi senetlerin, o ülkenin yetkili makamı tarafından usulüne uygun olarak

İstanbul Noter Odası Hukuk Komisyonu