ANONİM ŞİRKET BİRLEŞME SÖZLEŞMESİ

Mali Danışmanlık- 518-18310

Ankara, 25.09.2008

Özü: Şirket birleşme, bölünme, devir ve nevi değişikliğinde düzenle-nen kağıtlarda damga vergisi istisnası hk.

G E N E L G E

( 30 )

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

İLGİ: a) 04.07.2001 günlü ve Hukuk 10862 (47) sayılı Genel Yazımız,

b) 04.05.2005 günlü ve Hukuk 4492 (2005/10) sayılı Genelgemiz,

Bilindiği gibi Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne dayanılarak yayımlanan 2005/10 sayılı Genelgemizde, şirket nevi değişikliği işlemlerinde düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanması, nevi değişikliğinin kurumlar vergisinden de istisna edilmesi şartına bağlanmıştır. Bu durumun ise ilgili vergi dairesinden alınacak bir yazıyla tesvik edilmesi gerektiği bildirilmiştir.

Ancak bilahare Yönetim Kurulumuzda yapılan değerlendirmeler sonucunda konunun yeniden tetkiki için, Gelir İdaresi Başkanlığına müracaat edilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda;

“Bilindiği gibi 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV. Ticari ve Medeni İşlerle İlgili Kağıtlar bölümüne 4684 sayılı Kanunun ile eklenen 17 nci fıkrada;

“Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme, devir ve bölünmeler nedeniyle düzenlenen kağıtlar”

damga vergisinden istisna edilmiştir. Şirket nevi değişikliği de devir işlemi olarak değerlendirilmektedir.

Başkanlığınızın, bu hükmün uygulama hal tarzına ilişkin olarak gönderilen ve yukarıda tarih ve numarası belirtilen 2005/10 sayılı Genelgemize esas olan görüşü, uygulamada önemli sorunlara yol açmakla kalmamakta, bu hüküm ile öngörülen istisnanın uygulama kabiliyetini de yok etmektedir.

Şöyle ki, nevi değişikliği sözleşmesi notere getirildiğinde, ilgililere nevi değişikliği sebebiyle kurumlar vergisi muafiyeti uygulanıp uygulanmayacağı hususunda ilgili vergi dairesinden bir yazı getirmeleri gerektiği hatırlatılmaktadır. Bunun üzerine vergi dairesine başvuran işlem sahiplerine vergi dairesince, bu safhada kurumlar vergisi muafiyetinin tatbik edilip edilmeyeceğinin belli olmadığı, nevi değişikliği mukavelesinin noterden tasdikini müteakip en az yirmi gün sonra kurumlar vergisi muafiyetinin değerlendirilebileceği söylenmektedir. Bunun sonucunda gerekli yazıyı görmeyen noterin nevi değişikliği ile ilgili mukaveleye damga vergisi istisnası uygulamasının imkanı kalmamaktadır. Böylece Kanunla öngörülen istisnanın işlerliğinden bahsetmek de mümkün bulunmamaktadır.

Oysa ki, böyle bir uygulama yerine, işlemi yapan noterin nevi değişikliği mukavelesinde nevi değişikliği sebebiyle Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddeleri gereğince işlem yapılacağı hususundaki düzenlemeyi görmesinin, damga vergisi istisnasının tatbiki için yeterli olduğu düşünülmektedir. Zira Damga Vergisi Kanunundaki istisna, nevi değişikliğinin kurumlar vergisinden muafiyet veya istisna olması şartına bağlanmamıştır. (2) sayılı tablonun IV-17. fıkrasındaki ibare aynen,“Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme, devir ve bölünmeler ...” ifadesi yer almaktadır. Bu ifade Kurumlar Vergisi muafiyetinden bahsetmemekte, devir, birleşme ve bölünmenin, dolayısıyla da nevi değişikliğinin, Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili madde hükümlerindeki, vergilemede esas alınması gereken şekil şartlarına ilişkin bulunmaktadır.

Bu sebeplerle düzenlenen mukavelelerde “Birleşme, devir, bölünme, nevi değişikliği sebebiyle Kurumlar Vergisi Kanununun ...................... maddeleri gereğince işlem yapılacaktır.” meyanındaki düzenlemenin damga vergisi istisnasının tatbiki yönünden yeterli olacağı düşünülmektedir.”

denilerek konunun bu yönüyle bir kere daha tetkiki ile tayin olunacak görüşünüzün Birliğimize bildirilmesi talep edilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığından alınan 06.05.2008 günlü ve 46503 sayılı yazıda ise;

“İlgi (a)’da kayıtlı yazınız ile bir limited şirketin nev’i değiştirerek anonim şirkete dönüşmesi durumunda damga vergisi ve harcın ne şekilde uygulanacağının sorulması üzerine ilgi (b)’ de kayıtlı yazımız ile konuya ilişkin gerekli açıklamalar yapılmıştı. Bu defa ilgi (c)’ de kayıtlı yazınız ile şirketlerin nev’i değişikliğine ilişkin olarak düzenleyecekleri sözleşmelerin notere getirilmesi durumunda, söz konusu sözleşmelerde, “Birleşme, devir, bölünme, nev’i değişikliği sebebiyle Kurumlar Vergisi Kanununun ...... maddeleri gereğince işlem yapılacaktır.” şeklinde bir düzenlemeye yer verilmesinin, damga vergisi istisnasının tatbikinde yeterli olup olmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü sorulduğu anlaşılmaktadır.

Şirketlerin nev’i değişikliğine ilişkin olarak düzenleyecekleri sözleşmelerde yukarıda ifade edilen şekilde bir düzenlemeye yer verilmesi, bu sözleşmelerde birleşme, devir, bölünme ve nev’i değişikliğine ilişkin olarak Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların bulunup bulunmadığının tespitinde tek başına yeterli olmayacaktır.

Bu itibarla söz konusu işlemlere ilişkin düzenlenen sözleşmelere damga vergisi istisnası uygulanabilmesi için, bu sözleşmelerde, Kurumlar Vergisi Kanununun birleşme, devir, bölünme ve nev’i değişikliği için aradığı şartların varlığının ilgili vergi dairesinden alınacak bir yazıyla tevsik edilmesi gerekmektedir.”

denilmiştir.

Bu görüş Yönetim Kurulumuzun 02.06.2008 günlü toplantısında görüşülmüş ve konunun bir kere daha tetkiki için Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda;

“Başkanlığınız görüşünden, şirketlerin birleşme, devir ve bölünmeleri ile ilgili kağıtlar yönünden de nevi değişikliğindeki istisna prensiplerinin uygulanması gerektiği sonucu çıkmaktadır.

Böyle bir görüş, kanunla konulan istisna hükmünün, Başkanlığınızca uygulamaya konulan prensipler sebebiyle askıya alınması sonucunu yaratacaktır.

Zira aynen nevi değişikliğinde olduğu gibi birleşme, bölünme ve devir işlemlerine dair kağıtların noterde onaylanması veya örneğinin çıkarılması esnasında ilgili vergi dairesinin bu işlemlerde Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların varlığının bulunduğu yolunda bir yazı verebilmeleri imkan dahilinde değildir. İlgililerin noterlikte işlem yapılmadan ilgili vergi dairesine gönderilebilmesi de mümkün olmayacağına göre, birleşme, bölünme, devir ve nevi değişikliği işlemlerine dair kağıtların her hal ve şartta damga vergisine tabi tutulması gerekecektir.

Uygulamada ortaya çıkan tablo da bu durumu teyit etmektedir.

Şöyle ki;

1- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığınca düzenlenen örneği ekli 29.05.2008 günlü ve 1881 sayılı yazıda, şirketlerin devir suretiyle birleşmelerinde düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnasının uygulanabilmesi için devir işleminin Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesindeki şartlar dahilinde gerçekleştirilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Vergi Dairesi Başkanlığınca aranılan şartın noterdeki işlem sırasında tahakkuk etmiş olabileceğinden bahsetmek mümkün değildir. Zira noterlik işlemi devir işleminin başlangıç noktasını, Vergi Dairesi Başkanlığınca aranılan şart ise devir mukavelesi düzenlenip damga vergisi ödenerek devrin tamamlanmasından sonra ortaya çıkan nihai durumu ifade etmektedir.

2- Konya Vergi Dairesi Başkanlığınca düzenlenen örneği ekli 09.05.2008 günlü ve 703 sayılı mükteza da nevi değişikliği işleminde düzenlenen kağıda damga vergisi istisnası uygulanabilmesi için devir manasında kabul edilen nevi değişikliği işleminin Kurumlar Vergisi Kanunun 20. maddesi hükümleri çerçevesinde gerçekleşmesi şartına bağlanmıştır.

Bu görüş de nevi değişikliği işleminin nihai durumuna göre damga vergisi istisnasından bahsetmektedir.

Her iki görüşün de tetkikinden devir, birleşme, bölünme ve nevi değişikliği işlemlerinin noterdeki işlem safhasında damga vergisi istisnası uygulanması yönünden kesin bir kanaat ihtiva etmediği, yani verilen görüşlerin muğlak ve bu konuda öngörülen şartların ne zaman ve kimin tarafından tespiti veya aranılacağı hususuna bir açıklık da getirilmediği görülmektedir.

Yukarıda da belirtildiği gibi damga vergisini doğuran ve dolayısıyla istisna uygulamasına konu teşkil eden işlemin noterlikte yapılması anında ne Vergi Dairesi Başkanlıkları ve bu meyanda Başkanlığınızca aranılan şartların varlığından bahsetmek, ne de ilgili vergi dairelerinin bu konuda kesin bir kanaat bildirebilmesi imkan dahilinde değildir. Bu şartların aranılması için devir, birleşme, bölünme nevi değişikliğine dair mukavelenin tanzim ve tasdik ettirilerek vergi dairesinde bir dosya oluşturulması ve noterlikteki işlem sonrası bir tarihte tahakkuk edecek yeni duruma göre Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların incelenmesi mümkün olacaktır.

Hal böyle olunca Başkanlığınız görüşü ile desteklenen Vergi Dairesi Başkanlığı görüşleri dikkate alındığında, şirket birleşme, bölünme, devir ve nevi değişikliği işlemleri sebebiyle düzenlenen mukavelelerin noter tasdiki sırasında, tarafınızdan öngörülen şartların henüz tahakkuk etmemiş olması, bu şartların yerine getirilip getirilmeyeceğinin de belli olmaması sebebiyle, işlemi yapan noterin damga vergisi yönünden ağır mali sorumluluğa muhatap olmaması bakımından damga vergisini ödettirmeden işlem yapmasının mümkün olamayacağı muhakkaktır.”denilerek görüşlerinin yeniden değerlendirilmesi talep edilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığından alınan 05.09.2008 günlü ve 88099 sayılı yazıda ise;

“şirketlerin nev’i değişikliğine ilişkin olarak düzenleyecekleri sözleşmelerin notere getirilmesi durumunda, söz konusu sözleşmelerde, “Birleşme, devir, bölünme, nev’i değişikliği sebebiyle Kurumlar Vergisi Kanununun ................. maddeleri gereğince işlem yapılacaktır.” şeklinde bir düzenlemeye yer verilmesinin, damga vergisi istisnasının tatbikinde yeterli olup olamayacağı hususunda Başkanlığımız görüşünün sorulması üzerine ilgi (d)’de kayıtlı yazınız ile söz konusu işlemlere ilişkin düzenlenen sözleşmelere damga vergisi istisnası uygulanabilmesi için, bu sözleşmelerde, Kurumlar Vergisi Kanununun birleşme, devir, bölünme ve nev’i değişikliği için aradığı şartların varlığının ilgili vergi dairesinden alınacak bir yazıyla tevsik edilmesi gerektiği yönünde görüş verilmiş, bu defa görüşümüzün tekrar tetkik edilmesi hususu ilgi (e)’de kayıtlı yazınız ile talep edilmektedir.

İlgi (d)’de kayıtlı yazımızdan da anlaşılacağı üzere, şirketlerin nev’i değişikliğine ilişkin olarak düzenleyecekleri sözleşmelerin damga vergisinden istisna edilebilmesi için Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların sözleşmelerin düzenlendiği anda gerçekleşmiş olması gerekmemekle birlikte, söz konusu sözleşmelerde bu şartlara yer verildiğinin vergi dairesinden alınacak bir yazı ile tevsikinin gerektiği ifade edilmekte olup gerekli tevsikinin sağlanması durumunda, daha sonra mükelleflerce söz konusu kağıtlarda yer verilmiş bulunan şartlara uyulmaması nedeniyle bu istisnayı uygulayan noterin ayrıca bir sorumluluğu olmayacağı tabiidir.”

şeklinde cevap verilmiştir.

Yönetim Kurulumuzun 24.09.2008 günlü toplantısında görüşülen bu nihai görüş çerçevesinde; 2001/47 sayılı Genel Yazımızda belirtilen şirket birleşme, devir ve bölünme işlemlerinde düzenlenen kağıtlarla 2005/10 sayılı Genelgelerimizde bildirilen şirket nevi değişikliği işlemlerinde düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanmasında bundan böyle;

1- Birleşme, devir, bölünme ve nevi değişikliği ile ilgili mukavelelerde Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların mevcut olup olmadığına ilişkin olarak ilgili vergi dairesinden bir yazı talep edilmesi mecburi tutulmuştur.

2- Vergi Dairesinden alınacak yazıda Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların söz konusu mukavelelerde bulunduğunun bildirilmesi halinde bu mukavelelerden damga vergisi aranılmayacaktır.

3- Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların mevcut olmadığının bildirilmesi veya bu konuda yazı ibraz edilememesi halinde söz konusu mukaveleler genel hükümler çerçevesinde binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacaktır.

4- Yukarıda belirtilen kağıtlarla ilgili noter işlemlerine, 492 sayılı Kanunun 123 üncü maddesinde herhangi bir kayıt ve şarta bağlı olmaksızın harç istisnası getirilmiştir.

Bu sebeple, şirketlerin birleşme, devir, bölünme ve nevi değişikliği işlemlerinde düzenlenen mukavelelerde Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların mevcut olmadığının bildirilmesi veya vergi dairesinden böyle bir yazı getirilmemesi halinde dahi bu konudaki işlemlere harç istisnası uygulanması gerekir.

Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.

27.12.2011 Tarihli 15 Numaralı Genelgeye göre de öz sermaye üzerinden harç ve damga muafiyeti uygulanarak makbuz kesilmelidir.

BUGÜN BİZEDE BİR LİMİTED ŞİRKETİN NEVİ DEĞİŞTEREK ANONİM ŞİRKETE DÖNÜŞMESİ İLE İLGİLİ İŞLEM GELDİ. 2008/30 SAYILI GENELGEYİ VE 2011/15 NOLU GENELGEYİ İNCELEDİK. DAMGA VERGİSİNİN NE ŞEKİLDE TAHSİL OLUNACAĞI HUSUSUNDA EMİN OLMAK İÇİN,, TNB. AYDIN BEYDEN GÖRÜŞ ALDIK.. DİYOR Kİ; VERGİ DAİRESİ BİR YAZI VERİR İSE, KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİNADIR İFADESİ OLUR İSE, MAKTU DAMGALI,, EĞER VERGİ DAİRESİ HERHANGİ BİR YAZI VERMEZ İSE, NİSPİ DAMGA ALINACAKTIR... (HARÇ MAKTU) GÖRÜŞÜNÜ BELİRTMİŞTİR.. ARKADAŞLARIMIN BİLGİLERİNE...

Çeğdem hanım;

Maktu damga ile neyi kastettiniz bilmiyorum lakin ortada bir yanlış anlaşılma var yukarıdaki genelge incelendiğinde yapılacak işlemde kurumlar vergisinin aradığı şartlar sözleşmede mevcut ise damgadan muaf fakat her hâlükârda Birleşme, devir, bölünme ve nevi değişikliği ile ilgili mukavelelerde harç muafiyeti getirilmiştir.

4- Yukarıda belirtilen kağıtlarla ilgili noter işlemlerine, 492 sayılı Kanunun 123 üncü maddesinde herhangi bir kayıt ve şarta bağlı olmaksızın harç istisnası getirilmiştir.

Bu sebeple, şirketlerin birleşme, devir, bölünme ve nevi değişikliği işlemlerinde düzenlenen mukavelelerde Kurumlar Vergisi Kanununun aradığı şartların mevcut olmadığının bildirilmesi veya vergi dairesinden böyle bir yazı getirilmemesi halinde dahi bu konudaki işlemlere harç istisnası uygulanması gerekir.

Merhaba Erkan Arkadaşım,,
Konuyu anlamadımı, sende anlamışsın zaten..
Açıklayıcı bilgilerinden dolayı çook teşekkür ederim.
İyi çalışmalar dilerim.