Mal Rejimi Sözleşmeleri
Komisyonumuz 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren yeni Türk Medeni Kanun'umuzun 202. maddesinden 281. maddesine kadar devam eden maddeleri ile düzenlenen eşler arasındaki mal rejimleri için noterliklerimizde düzenlenen mal rejimi sözleşmelerinin yapılması sırasında karşılaşılan sorunlar ve duyulan tereddütler konusunda, aşağıda belirtilen hususların meslektaşlarımızın bilgisine sunulmasında fayda olacağı görüşündedir.
Edinilmiş mallara katılma sözleşmelerinin 31.12.2002 tarihine kadar yapılması halinde yürürlük kanununun 10. maddesinin 3. fıkrası gereğince evlenme tarihinden geçerli olmak üzere yapılabileceği, 31.12.2002 tarihinden sonra yapılacak edinilmiş mallara katılma sözleşmesi ile sözleşmenin hükümlerini geriye götürmenin mümkün olmadığı.
31.12.2002 tarihine kadar yasadaki diğer seçimlik mal rejimleri olan, mal ayrılığı-paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı rejimleri için yapılacak sözleşmelerin 01.01.2002 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapılabileceği (Yürürlük Kanununun 10. Maddesinin 1. Fıkrasının 2. cümlesinden çıkan sonuç), bu seçimlik rejimlere
İstanbul Noter Odası Hukuk Komisyonunun 17.12.2002 tarih 2002/2003-4 sayılı Raporu
ilişkin olarak yapılacak sözleşmelerin evlilik tarihinden geçerli olmak üzere yapılmasının mümkün olmadığı.
3-01.01.2003 tarihinden itibaren yapılacak mal rejimi sözleşmelerinin geçmişe etkili olarak yapılamayacağı, bu sözleşmelerin yapıldığı tarihten itibaren ileriye dönük sonuçlar doğu racağı.
Muayyen bir veya birkaç mal için mal rejimi sözleşmesinin yapılamayacağı, mal rejimi sözleşmelerinin eşler arasında gerek evlilik süresince ve gerekse evlilik son bulduğunda sahibi bulundukları tüm mal varlıkları üzerindeki hak ve yükümlülüklerini tayin eden genel kuralları içeren sözleşmeler olduğu.
Mal rejimi sözleşmesi yapma hakkı şahsa sıkı surette bağlı bir hak olduğu için (TMK. 204. - 205. madde) eşler tarafından bizzat yapılması gerektiği, bu sözleşmelerin akti temsilci (vekil) tarafından yapılamayacağı, tarafların kanuni temsilcileri varsa bunlarında sözleşmeye iştiraki gerektiği.
6-Yapılacak mal rejimi sözleşmelerinin Türkiye Noterler Birliği'nin 18.1.2002 tarih ve Hukuk 1167 sayılı yazıları ekinde gönderilen örnekler esas alınarak, düzenleme, fotoğraflı ve taraflara birer adet verilecek şekilde yapılmasının uygulamada birlik sağlanması açısından yararlı olacağı.
Sözleşmelerde tarafların diledikleri gibi değişiklik yapamayacakları (TMK 203. madde) örneklerin sonunda tarafların yapabilecekleri değişikliklerin neler olacağının belirtilmiş olduğu, bunlar dışındaki değişiklik isteklerinin kabul edilmemesi gerektiği.
Kamu oyunda mal rejimlerinin isimleri ve hukuki sonuçları gerektiği gibi anlaşılama dığından, aslında yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma sözleşmesi yapmak isteyen eşlerin noterliklere müracaatlarında mal ortaklığı yapmak istediklerini beyan ettikleri, bu nedenle noterlerimizin gerek personele gerekse ilgililere mal ortaklığının ayrı bir rejim olduğunu açıklayarak, tarafların gerçek arzularına uygun sözleşme yapmalarını sağlamalarının doğru olacağı.
Türk Medeni Kanununun 216. maddesinde yer alan envanter senedinin de noterliklerde düzenlenmesi gerektiği, bu envanter senedinin kanunu hazırlayan komisyonunun başkanı Prof. Ahmet Kılıçoğlu'nun görüşüne uygun olarak her iki eşin katılımı ile "düzenleme envanter senedi" başlığı altında yapılmasının ve mal rejimi sözleşmeleri gibi değer ihtiva etmediği takdirde harçlar kanununun 2 sayılı tarifesinin II. bölümünün 11. maddesi gereğince maktu harca ve maktu damga verisine tabi tutulmasının, değer ihtiva ettiği taktirde ise nisbi harç ve damga vergisine tabi tutulmasının uygun olacağı, değer gösterme zorunluluğunun bulunmadığı.
10- Yeni Medeni Kanun ile düzenlenen, edinilmiş mallara katılma-paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ayrılığı rejimlerinde "eşlerden her birinin kendi borçlarından bütün mal varlığı ile sorumlu olduğu" ilkesi kabul edildiğinden, objektif sorumluluk tehlikesi altında bulunan noterlerimizin, özellikle mal ayrılığı rejimini seçmelerine gerek olmadığı görüşüne karşın, edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyeye tabi olması, yapılacak tasfiye sonucu noterin katılma alacağının doğması halinde bunun bir risk doğuracağı, bu nedenle noterlerimizin mal ayrılığı rejimini seçmelerinin yararlı olacağı görüşünün daha ağırlıklı olduğu.
Komisyonumuzca yapılan araştırmalar ve incelemeler sonucu varılan bu sonuçların yapılacak genel toplantıda meslektaşlarımızın bilgisine sunulup tartışmaya açılmasının yararlı olacağına görüşmeye katılan komisyon üyelerininin oy birliği ile karar verildi.
Komisyon Başkanı Başkan Yardımcısı Üye
M. Erkan GÜLTEKİN Tomris KANTEK Behram YİĞİT
Kadıköy 14. Noteri Beyoğlu 10. Noteri Beşiktaş 10. Noteri
Üye Üye Üye
M. Sevil ÖZDEMİR Serpil YILDIRIM Saliha AKGÜN
Bakırköy 2. Noteri Bakırköy 10. Noteri Bakırköy 15. Noteri
Üye Üye Üye
Cihangir ARI Erol ATAK Metin SUYABATMAZ
Bakırköy 26. Noteri Gaziosmanpaşa 4. Noteri Üsküdar 11. Noteri