Mali Danışmanlık -270-20275
Ankara, 17.11.2016
Özü: 3713 sayılı Kanuna göre;
-İş hakkından feragat,
-ÖTV’siz araç alım hakkından feragat
-Bu araçla ilgili taahhüt,
İşlemlerinde harç uygulaması hk.
………………….NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
………………….NOTERLİĞİNE
İlgi; 17.10.2016 tarih ve Mali Danışmanlık-237-17957 (138) sayılı Genel Yazımız.
İlgi Genel Yazımızda, Maliye Bakanlığınca 13.10.2016 günlü ve 29856 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 2 seri Nolu Tebliğdeki 3713 sayılı Kanun kapsamında, hayatını kaybetmiş olanların yakınlarına ÖTV’siz araç alımı hakkından feragat işleminin değer gösterilmeksizin 492 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tarifenin II/11 fıkrası gereğince mirastan feragat işlemi gibi (2016 yılı için 60,80 TL) maktu harca tabi tutulması gerektiği bildirilmiştir.
Ancak, Birliğimize vaki müracaatlarda şehit ailelerinin iş hakkından feragat işlemlerinin de bu Genel Yazı doğrultusunda değerlendirilip değerlendirilmeyeceği, vezne aşamasında normal feragat işleminden mi yoksa miras kalan menkul feragatından mı işlem yapılacağı hakkında tereddüt hasıl olduğunun anlaşılması sonucunda ilgi genel yazımız esasları Yönetim Kurulumuzun 07.11.2016 günlü toplantısında yeniden görüşülerek aşağıdaki açıklamanın yapılması gerekli görülmüştür.
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci madde üçüncü fıkrası (a) bendinin; aynı maddenin ikinci fıkrasının, hak sahipliği sonucunu doğuran durumlara ilişkin (a) ve (b) bentleri kapsamında hayatını kaybedenlerin, eş veya çocuklarından birisi ile ana, baba veya kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişinin; ana, baba ve kardeşi yoksa eş veya çocuklarından toplam iki kişinin; eş veya çocuğu yoksa ana veya babası ile kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişinin, ana veya babanın bu hakkı kullanmaması durumunda ise bir diğer kardeşi olmak üzere toplam iki kişinin istihdam hakkından yararlanacağı hükmünü amir olduğu,
6745 sayılı Kanunun 51 inci maddesi ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (8) numaralı bendinde, (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tabi tebliğde belirtilen taşıtların 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesi ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde sayılan kişilerden hayatını kaybetmiş olanların eş ve çocuklarından birisinin, eş veya çocuğu yoksa ana ve babasından birisinin bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabında ÖTV’den müstesna tutulduğu,
hükme bağlanmıştır.
Türk Medeni Kanununun 599 uncu maddenin birinci fıkrasında, “Mirasçılar, mirasbırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar” denildikten sonra ikinci fıkrada, Kanunda öngörülen ayrık durumlar saklı kalmak üzere mirasçıların mirasbırakanın aynî haklarını, alacaklarını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanacakları ve mirasbırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olacakları belirtilmek suretiyle terekeye dâhil (aktif ve pasif) malların açıklandığı; buna göre terekenin, ölüm anı itibariyle mirasbırakana ait haklar ile borçlardan ibaret bulunduğu,
Buna karşın; 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci madde ikinci fıkrasının hak sahipliği sonucunu doğuran durumlara ilişkin (a) ve (b) bentleri kapsamında hayatını kaybedenlerin yakınlarına tanınan istihdam hakkı ve 4760 sayılı Kanunla tanınan ÖTV istisnasının, vefat edenin yakınlarına yasa ile verilmiş bir hak olduğu,
Benzerliği itibariyle; Yargıtay 2.Hukuk Dairesinin 22.11.1983 Tarihli, 1983/8965 E. 1983/8919 K. ve 12.Hukuk Dairesinin 26.12.2005 Tarih, 2005/23073 E. 2005/26042 K. sayılı içtihatlarında, mirası reddeden mirasçılara muristen bağlanan maaşın terekeye dâhil olmadığına karar verildiği,
değerlendirildiğinde,
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci madde ikinci fıkrasının hak sahipliği sonucunu doğuran durumlara ilişkin (a) ve (b) bentleri kapsamında hayatını kaybedenlerin yakınlarına tanınan istihdam hakkı ile araç alımındaki ÖTV istisnasının vefat edenin terekesine dâhil olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Buna göre;
1-İŞ HAKKINDAN FERAGAT İŞLEMİNDE HARÇ UYGULAMASI
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun Ek 1 inci maddesinin 2 nci fıkrasının hak sahipliği sonucunu doğuran durumlara ilişkin (a) ve (b) bentleri kapsamında hayatını kaybedenlerin yakınlarına tanınan istihdam hakkı vefat edenin terekesine dahil olmadığından, şehit ailelerinin noterliklerde yapılacak olan ve bir değerle ilgili bulunmayan iş hakkından feragat işlemlerinden, 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (2) sayılı tarifenin II/1 inci bendine göre 9,50 TL maktu harç alınması gerekmektedir.
2-ÖTV’SİZ ARAÇ ALIM HAKKINDAN FERAGAT İŞLEMİNDE HARÇ UYGULAMASI
Şehit ailelerinin ÖTV’siz araç alım hakkından feragat ettiğine dair noterliklerde yapılacak bu nevi feragatnameler, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesine göre değer gösterilmesi zorunlu kağıtlar meyanında bulunmamakta, dolayısıyla ÖTV ‘siz araç alım hakkından feragata dair düzenlenen feragatnamelerden de 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (2) sayılı tarifenin II/1 inci bendine göre 9,50 TL maktu harç alınması gerekmektedir.
3-ÖTV’DEN MUAFEN EDİNİLEN ARAÇLARLA İLGİLİ TAAHHÜTNAMEDE HARÇ UYGULAMASI
Yukarıda belirtilen Tebliğin “E- Geçici Hükümler” bölümünün, “1. Ticari Taşıtların Yenilenmesinde Geçici 7 nci Madde Uygulanması” bendinde,
“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla maliki olunan trafik tescil kuruluşlarınca ticari yolcu veya yük taşımacılığında kullanılmak üzere kayıt ve tescil edilmiş her bir taşıt bakımından, aynı cins bir taşıtın ilk iktisabında ÖTV’den müstesna olduğu hükmüne yer verilmiştir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten 30.06.2019 tarihine kadar (bu tarih dahil) ilk iktisabı vergiden müstesnadır” denilmektedir.
Sözkonusu Tebliğin “1.2. İstisna Uygulaması” bölümünde, “İstisnadan yararlanmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından, icra edilen faaliyetin türüne göre, Tebliğin (VI/E/1.1.3.) bölümünde belirtilen belgeler ÖTV mükellefine ibraz edilir. Belge ve içerdiği bilgilerin eksik olması halinde istisna uygulanmaz.
Ayrıca istisnadan yararlanan tarafından, istisna kapsamındaki taşıtların ilk iktisabından önce, örneği Tebliğ ekinde (EK:10) olarak yer alan “Ticari Taşıtların Yenilenmesinde Verilecek Taahhütname” düzenlenir ve ÖTV mükellefine verilir. Kamu kurum ve kuruluşları için bu taahhütname aranmaz.
Aranan belgelerin ibrazı şartıyla istisna kapsamındaki taşıtları ilk iktisap kapsamında teslim edenler ile bu taşıtlara ait ithalat işlemlerini gerçekleştiren gümrük idareleri tarafından ÖTV uygulanmadan işlem yapılır.”
denilmektedir.
Sözü edilen “Ek 10: Ticari Taşıtların Yenilenmesinde Verilecek Taahhütname” örneğinin incelenmesinde, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesindeki,
Kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnamelerde değer gösterilmemesi prensibi çerçevesinde,
Yukarıda belirtilen taahhütnamede de, değer gösterilme zorunluluğu bulunmamakta, dolayısı ile de bu taahhütnameden, sadece maktu harç alınması gerekmektedir.
2016/138 sayılı Genel Yazımız esasları bu çerçevede değiştirilmiş olup, gereğinin bu Genel Yazımız esaslarına göre yapılması icabetmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Saygılarımla,
Yunus TUTAR
Başkan
Genel Yazı: 164
Ek: Tebliğ ve taahhütname örneği
